Nghĩa tường minh và hàm ý là gì? Tổng hợp Các ví dụ minh hoạ

Tường minh và hàm ý là các biện pháp tu từ thường được sử dụng khá phổ biến trong văn học và trong đời sống. Vậy nghĩa tường minh và hàm ý là gì? Cùng nghiên cứu thêm trong bài viết sau để có cái nhìn tổng quát về biện pháp tu từ này nhé!

Khái niệm về nghĩa tường minh và hàm ý

Nghĩa tường minh và hàm ý là gì

Nghĩa tường minh là gì

Nghĩa tường minh còn có một tên gọi khác là hiển ngôn. Có thể hiểu đơn giản thì đây là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng các từ ngữ trong câu một cách chính xác và cụ thể. Nghĩa tường minh có thể dễ dàng nhận ra bởi nó thể hiện qua nguyên văn của câu nói hoặc viết. Người nghe hoặc đọc sẽ thấy được ngay ý nghĩa của câu văn mà không phải suy diễn gì cả.

Nghĩa hàm ý là gì

Nghĩa hàm ý ngược lại hoàn toàn với nghĩa tường minh. Trong câu văn thì nghĩa hàm ý được thể hiện trong phần thông báo tuy nhiên nó lại không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ ở trong câu mà người đọc (nghe) có thể suy đoán ra được từ những từ ngữ ấy. 

Hàm ý được sử dụng với rất nhiều mục đích khác nhau như là: Mời mọc, rủ rê, đề nghị kín đáo, từ chối hoặc có khi là 1 lời thiếu thiện chí,.. Nghĩa hàm ý cũng còn được gọi là hàm ngôn hoặc hàm ẩn.

Những cách hiểu khác về nghĩa tường minh và hàm ý

Nghĩa tường minh còn được biết đến với tên gọi phổ thông hơn là nghĩa đen. Nó được thể hiện ngay trong câu, thông qua câu chữ người nghe, người đọc có thể thấy và hiểu ngay từ đầu.

Cách hiểu khác về nghĩa tường minh và hàm ý

Nghĩa hàm ý hay còn được gọi với cái tên là nghĩa bóng. Khác với nghĩa đen, nghĩa bóng sẽ không thể nhìn thấy ngay được mà cần người đọc, người nghe phải suy ngẫm và khám phá mất 1 lúc về sự tinh túy ẩn chứa trong con chữ.

Nói tóm lại, trong một câu nhất định sẽ phải có nghĩa tường minh nhưng nếu câu đó bao gồm cả nghĩa hàm ý thì đây mới chính là ý nghĩa quan trọng nhất mà người viết, người nói đang muốn truyền tải.

Có thể bạn quan tâm

• Trốc tru nghĩa là gì? Trốc tru là tiếng của vùng miền nào
• Chơi chữ là gì? [Tổng hợp] Các câu chơi chữ thả thính hay
• Câu cảm thán là gì? Ví dụ minh hoạ dễ hiểu cho câu cảm thán

Cách vận dụng nghĩa tường minh và hàm ý

Cách dùng hàm ý chủ yếu phụ thuộc vào tình huống, mục đích mà bạn đang giao tiếp. Cùng một câu văn nhưng nếu nói trong những tình huống khác nhau có thể sẽ có những giá trị hàm ý khác nhau.

Ví dụ, cùng một câu: "Trời sắp mưa rồi đấy!" trong mỗi một tình huống cụ thể ta có thể hiểu theo các hàm ý sau:

 + Ra cất quần áo vào ngay kẻo mưa.

 + Nhớ mang áo mưa đi.

 + Đừng đi nữa, sắp mưa rồi.

Để sử dụng được hàm ý cần có hai điều kiện đó là:

- Người nói (viết) phải có ý thức diễn đạt hàm ý trong câu.

- Người nghe (đọc) cũng phải có đủ năng lực để suy đoán hàm ý.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, có những trường hợp người nghe (đọc) phải tự suy ra những hàm ý không nằm trong chủ đích ban đầu của người nói (viết).

Một vài ví dụ dễ hiểu về nghĩa tường minh và hàm ý

Để quý đọc giả hiểu hơn về biện pháp tu từ này cũng như dễ dàng vận dụng một cách hợp lý thì chúng ta cùng xem các ví dụ dưới đây!

Ví dụ về nghĩa tường minh và hàm ý

Ví dụ số 1: “Nhiễu điều phủ lấy giá gương/ Người trong một nước phải thương nhau cùng”.

● Trong câu trên chúng ta thấy rằng nghĩa tường minh là từ “Nhiễu điều” và “giá gương”, “nhiễu điều” là một tấm vải màu đỏ còn “giá gương” là bàn thờ, 2 vật này thường đi song hành với nhau. Ý của cả câu là tấm vải đỏ được phủ lên bàn thờ để thể hiện sự uy nghiêm và thiêng liêng.

● Nghĩa hàm ý: Câu nói này khuyên nhủ chúng ta - những công dân của đất nước hãy biết yêu thương, san sẻ, đùm bọc lẫn nhau từ những điều nhỏ nhặt nhất và đoàn kết lại, cùng nhau giúp cho quê hương của mình phát triển giàu đẹp, ngày càng văn minh hơn.

Ví dụ số 2: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”.

● Nghĩa tường minh ở đây chúng ta có thể thấy là để thứ gì gần mực thì vật đó sẽ bị màu mực làm cho đen đi. Còn những thứ được để gần đèn sẽ được ánh sáng của đèn chiếu xuống làm cho nó trở nên sáng sủa hơn.

● Nghĩa hàm ý: Mực ở trong câu tục ngữ này có thể được hiểu là sự tối tăm, mù mịt, tượng trưng cho những điều xấu xa hay những thói quen, đức tính không tốt tồn tại trong cuộc sống của con người. Còn đèn được hiểu là những điều tốt đẹp tượng trưng cho ánh sáng, chân lý, lẽ phải, những điều đúng đắn nên làm. Câu tục ngữ này muốn khuyên nhủ con người hãy biết phân biệt thiện ác, chủ động tránh xa những điều xấu xa, sai trái và hướng đến những điều tốt đẹp, những chân lý của cuộc sống để có thể trở thành một con người có ích hơn cho xã hội này.

Ví dụ số 3: “Cháy nhà mới ra mặt chuột.”

● Nghĩa tường minh ở đây là khi nhà bị cháy thì những sinh vật sống như chuột cũng phải sợ hãi mà chạy ra nên chúng ta mới biết được rằng có bao nhiêu con chuột đang ẩn nấp trong nhà.

● Nghĩa hàm ý: Khi chúng ta gặp phải khó khăn trong cuộc sống ta mới có thể biết được ai là người tốt ai là người thật với ta và đâu là những kẻ đến bên ta chỉ vì những toan tính vụ lợi. Từ đó chúng ta sẽ tìm được những người bạn xứng đáng và có được sự lựa chọn sáng suốt hơn cho cuộc sống sau này của mình.

Ví dụ số 4: “Dã tràng xe cát biển Đông”.

● Nghĩa tường minh: Con dã tràng sống ở biển Đông đang làm công việc xe cát bình thường của nó.

● Nghĩa hàm ý: Mặc dù có cố gắng làm việc, mưu cầu đến đâu nhưng những công sức bỏ ra đều trở nên vô ích mà thôi.

Hy vọng với những thông tin này bạn đọc đã có thể hiểu nghĩa tường minh và hàm ý là gì để có thể áp dụng tốt vào giải bài tập có liên quan. Nếu còn thắc mắc, hãy bình luận dưới bài viết để được hỗ trợ sớm nhất. Và đừng quên theo dõi kênh kienthucgiangduong.blogspot.com để đọc các thông tin mới nhé.