Tết nguyên tiêu là gì? Bật mí ý nghĩa ngày tết nguyên tiêu

Tết Nguyên Tiêu ở Việt Nam, Trung Quốc cũng như một số nước Châu Á khác là một ngày lễ vô cùng quan trọng trong tín ngưỡng. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu tết Nguyên Tiêu là gì? Nguồn gốc của ngày lễ này là từ đâu? Mời bạn đọc cùng tìm hiểu về điều này trong bài viết cụ thể ngay sau đây nhé!

Tết Nguyên Tiêu là gì?

Ngày tết nguyên tiêu

Tết Nguyên Tiêu hay còn được gọi với cái tên khác là Rằm tháng Giêng có bắt nguồn từ đất nước Trung Quốc, kéo dài từ ngày 14 cho đến 15 tháng Giêng Âm lịch. Theo tiến sĩ Đinh Đức Tiến của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thì Tết Nguyên tiêu bắt nguồn từ rất nhiều sự tích của Trung Quốc và còn có nhiều sự tích khác nhau.

Lễ hội trăng rằm đầu tiên của năm mới sẽ được bắt đầu từ giữa đêm 14 (đêm trước trăng rằm) và trọn vẹn ngày 15 (ngày rằm) cho đến lúc nửa đêm 15 (đêm trăng rằm) của tháng Giêng Âm lịch.

Nhiều nơi quan niệm rằng "cúng cả năm không bằng cúng Rằm tháng Giêng" nên những nghi lễ diễn ra trong ngày này thường được người dân chuẩn bị rất chu đáo.

Xem thêm

Nguồn gốc chính xác của ngày Tết Nguyên Tiêu là gì?

Nhiều tài liệu đã viết về phong tục này nhưng liên quan đến cội nguồn của Tết Nguyên Tiêu thì trong dân gian lại có khá nhiều cách giải thích, trong đó có truyền thuyết gắn liền với con thiên nga.

Sự tích xưa đã ghi lại chuyện về một con thiên nga trắng vốn là giống thiên nga được nuôi ở trên trời, được Ngọc Hoàng vô cùng yêu quý. Một hôm, thiên nga lại từ trên thiên đình bay xuống dưới hạ giới để rong chơi.

Thật không may, một người thợ săn đã nhìn thấy và vô tình bắn chết con thiên nga này. Việc đó đã đến tai Ngọc Hoàng thượng đế, người vô cùng tức giận và thay vì trừng phạt người thợ săn, Người đã ra lệnh trừng phạt muôn loài dưới hạ giới.

Ngọc Hoàng đã sai một đội quân gồm nhiều Thiên Binh thiên tướng đúng vào ngày 15 tháng 1 hàng năm sẽ xuống thiêu rụi mặt đất, không cho con người và động vật được sống.

May thay, ở trên thiên đình vẫn có những vị thần không tán thành cách làm này của Ngọc Hoàng và cho rằng lệnh trừng phạt này là quá khắt khe và có phần vô lý. Họ đã liều mình, bí mật xuống hạ giới và bày cho chúng sinh cách để có thể thoát nạn.

Nguồn gốc ngày tết nguyên tiêu

Vậy là cứ vào ngày 15 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, nhà nhà sẽ đều treo đèn lồng đỏ và bắn pháo hoa để khi Ngọc Hoàng nhìn xuống dưới sẽ tưởng rằng nhà cửa, làng mạc ở dưới đang bị phóng hỏa, thiêu rụi. Nhờ đó mà loài người và các muông thú đã thoát được họa diệt vong.

Kể từ đó đến nay, ngày 15 tháng Giêng Âm lịch hàng năm đã được nhân dân chọn làm ngày Tết Nguyên tiêu và hình thành nên tục treo đèn lồng trong ngày này. Vào ngày này, mọi người sẽ nấu cỗ cúng, bày tiệc, sum họp bên gia đình thân yêu, mừng một năm mới bắt đầu may mắn và bình an.

Bên cạnh đó, nhiều tài liệu lại nhắc đến Tết Nguyên Tiêu có bắt nguồn từ thời Tây Hán, Trung Quốc với lễ hội rước đèn vô cùng long trọng. Câu chuyện bắt đầu từ việc các cung nữ mỗi khi xuân về lại cảm thấy nhớ nhà nhưng cung Vua lúc nào cũng canh gác nghiêm ngặt nên không thể thoát ra ngoài được.

Lúc này, Đông Phương Sóc là 1 viên sủng thần của Hán Vũ Đế đã bị cảm động trước tấm lòng của các cung nữ và quyết tâm giúp các cô. Ông tung tin rằng thành Trường An sẽ bị Hỏa thần thiêu rụi khiến cho nhiều người dân lo sợ, sau đó đưa ra 1 hiến kế với nhà Vua rằng vào ngày rằm tháng Giêng này Vua hãy cùng với người nhà đi lánh nạn ngoài cung trong ngày đó và sẽ cho người treo đèn lồng đầy sân nhằm giả cảnh lửa cháy để lừa Hỏa thần.

Hán Vũ Đế đã đồng ý ngay với kế sách này của Đông Phương Sóc và thế là từ đó vào ngày rằm tháng Giêng hàng năm cả nước sẽ đều treo đèn lồng và các cung nữ đều có thể gặp được người thân của mình. Ngày lễ này đã được lưu truyền và lan rộng qua nhiều thế kỷ và ảnh hưởng tới Việt Nam, tuy nhiên tại Việt Nam Tết Nguyên Tiêu đã có sự biến tấu và tương đối khác biệt so với Trung Quốc.

Tết Nguyên Tiêu có ý nghĩa gì?

Ý nghĩa tết nguyên tiêu

Tết Nguyên Tiêu có nghĩa là đêm rằm đầu tiên của năm mới, “Nguyên” tức là thứ nhất còn “Tiêu” nghĩa là đêm. Ngoài ra Tết Nguyên Tiêu còn được gọi với cái tên là Tết Thượng Nguyên để phân biệt nó với Tết Trung Nguyên (Rằm tháng bảy) và Tết Hạ Nguyên (tức Rằm tháng mười). Tết Nguyên Tiêu là một ngày lễ vô cùng quan trọng với người Phật giáo hằng năm, vì vậy có câu nói rằng “Cúng quanh năm cũng không bằng Rằm tháng giêng” hay “Lễ Phật quanh năm chẳng bằng ngày Rằm tháng giêng”.

Vào ngày lễ này mỗi gia đình thường sẽ bày biện một mâm cỗ cúng để thể hiện phần nào lòng thành kính và biết ơn của con cháu đối với Phật, ông bà tổ tiên. Cầu mong cho 1 năm mới an lành và nhiều tài lộc hơn. Tùy vào điều kiện kinh tế và phong tục tập quán mỗi vùng miền mà người dân sẽ có cách thể hiện mâm cỗ khác nhau nhưng dù ít hay nhiều thì đều chung 1 mục đích là tỏ lòng thành kính với Phật và tổ tiên của nhà mình.

Tết Nguyên Tiêu của người Trung Quốc và người Việt khác nhau thế nào?

Tết Nguyên Tiêu được du nhập vào nước ta vào thời kỳ Bắc thuộc và do sự ảnh hưởng của phong tục tập quán của Việt Nam mà đã có những sự khác biệt nhất định với Tết Nguyên Tiêu của Trung Quốc.

Đối với người Hoa thì đây là ngày lễ đèn hoa đăng, thả đèn lồng cầu nguyện cho 1 năm mới bình an thì ở Việt Nam vào ngày lễ này các Phật tử từ các nơi đều kéo về viếng chùa, lễ Phật cầu mong gia đạo 1 năm bình an. Các chùa sẽ tổ chức Đàn Dược sư, tụng kinh dược sư trong suốt tháng Giêng đồng thời kêu gọi các Phật tử cùng tụng niệm cùng với mong muốn phước báo an lành đến mọi người trong năm mới.

Mâm cỗ cúng tết Nguyên Tiêu có gì đặc biệt?

Mâm cúng ngày tết nguyên tiêu

Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng sẽ bao gồm 2 mâm cỗ là mâm cỗ cúng Phật và mâm cỗ cúng gia tiên. Cụ thể như sau:

Mâm cỗ cúng Phật

Bao gồm những món là:

● Hoa quả các loại

● Chè xôi

● Các món về đậu

● Món canh và món xào

Ngày nay, mâm cỗ cúng Phật còn có thể có thêm chè trôi nước với ước nguyện cả năm mọi việc đều được trôi chảy, hạnh phúc tròn đầy. Điều đặc biệt ở mâm cỗ cúng Phật sẽ là phải có đủ các màu sắc tượng trưng cho ngũ hành.

Mâm cỗ cúng gia Tiên trong nhà

Bên cạnh mâm cỗ cúng Phật thì mâm cỗ cúng rằm với những gia đình không theo đạo Phật sẽ được trình bày như sau. Trong mâm cúng gia Tiên sẽ là đồ mặn, có 4 bát với 6 dĩa (có thể nhiều hơn).

● 4 bát sẽ bao gồm: Măng ninh, bát canh bóng, bát miến, bát mọc.

● 6 dĩa gồm có: Thịt gà hoặc thịt lợn, giò hoặc là chả, nem thính có thể thay bằng 1 đĩa xào, dưa muối, đĩa xôi hoặc bánh chưng cùng với bát nước chấm.

Hy vọng thông qua bài viết trên bạn đã biết thêm về ngày tết Nguyên Tiêu là gì cũng như nguồn gốc và cách cúng mâm cỗ trong ngày này để thể hiện lòng thành kính với bề trên. Nếu thấy thông tin thú vị, hãy để lại bình luận phía cuối bài viết để mọi người biết suy nghĩ của bạn. Và đừng quên theo dõi kênh thường xuyên để đọc những thông tin hữu ích bạn nhé.

Tìm kiếm Blog này

Giảng Đường Online